EĞİTİM VE ÖĞRETİMDE ISO- KALİTE STANDARTLARI

23 Şubat 1947 yılında kurulmuş olan 162 ülkenin üye olduğu,  Uluslararası Standartlar Teşkilatı(ISO)’nın hazırladığı standartlar  üye ülkelerin p oyu ile kabul edilen bir standart kuruluşudur. 23.000 civarında standart yayınlamış ve yayınlamaya devam etmektedir. Teknolojik ihtiyaçlardan dolayı ISO standartları, her beş yılda bir gözden geçirilir ve gerekli değişiklikler yapılır.

EN Avrupa Birliği Standartlarının kısa ismi olup İngilizce Fransızca ve Almanca olmak üzere üç resmi dilde yayınlanır. Herhangi bir dokümanda TS EN ISO 9001 (Bu rakam değişebilir) ifadelerini gördüğümüzde  bu standardın Türkiye’de, Avrupa’da ve Dünya’da geçerli olduğunu söyleyebiliriz.  Her ülkenin standartları hazırlayan ve kabul eden milli bir kuruluşu vardır. Türk Standartlar Enstitüsü 1960 yılında kurulmuş ülkemizin milli kuruluşudur.

Standartlar;

• Madde/Mamul
• Ürün/Hizmet
• Metot
• Sistem standartları olmak üzere 4 grupta toplanabilir.

Uygulama açısından; a) Zorunlu b) İhtiyari olmak üzere ikiye ayrılır.

            İnsan ve Kalite Derneği  olarak tüzüğümüzde yer alan ve gerçekleştirmeye çalıştığımız kalite faaliyetlerini 3 bölümde değerlendirmekteyiz:

• İnsan Kalitesi
• Sistem Kalitesi
• Ürün/Hizmet Kalitesi

Toplum kalitesinin geliştirilmesi için İnsan kalitesinin geliştirilmesi, İnsan Kalitesi için de İnsani Gelişime inanç ve düşünce sisteminde yaşam boyu kaliteyi esas alan bir anlayışın geliştirilmesi gerekmektedir. Bu sadece kişinin eğitim ve öğretimiyle değil yaşam boyu öğrenme isteğiyle ve İnsani gelişime duyduğu ihtiyaç ve talepleriyle de bağlantılıdır. Bu anlayış kişinin ırkı, dini, mezhebi, maddi imkânları ve geliri, yaşam tarzı ile doğrudan ilişkili olmadığını yaşadığımız toplumda örnekleriyle görmek mümkündür. Eğitim ve öğretim sistemimiz yıllardır birçok hükümet bakan ve bürokrat yöneticilerin yönetiminde uluslararası başarılı eğitim sistemlerinin arasında yer alamamıştır. Çünkü her bakan kendi kafasında doğru olduğunu düşündüğü sistemi uygulama gayreti içinde olmuştur.

KALİTE YÖNETİM SİSTEMLERİ NEDİR? TARİHÇESİ?

ISO 9001 Kalite Yönetim Sistem Standartları isminden de anlaşılacağı gibi bir sistem standartları

serisidir. Ürün veya hizmetin kalitesini değil kurulan sistemin belirlenen şartlara ve standartlara uygunluğunu gösterir. Bu standartlar kuruluşların uygulayacakları kalite sistemlerinde ne gibi şartlar arandığını belirtir. Kalite Yönetimini sağlayan ve AQAP olarak bilinen NATO standartlarından esinlenerek ilk defa İngilizler tarafından 1978 yılında BS 5750 sayılı standart olarak sivil endüstriyel kuruluşlar için hazırlanmış, 1987 yılında Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından bütün dünyada geçerli olmak üzere yayınlanmıştır.

          Türkiye de 1988 yılında TS 6000 serisi olarak 1991’de 9000 serisi olarak yayınlanmış ISO’nun 1994’de standartları revize etmesiyle de Aralık 1994 tarihinde yeniden yayınlanmıştır. Daha sonra 2000, 2008 ve 2015 yıllarında yeniden yayınlanmıştır. Şu anda en son 2015 yılında yayınlanan revizyonu geçerlidir.

            Bu standartlar serisinden sadece TS EN ISO 9001, belgelendirme standardı olup diğerleri kılavuz ve yardımcı standartlardır. Bu standartlar günün ihtiyaçlarına göre sürekli olarak revize edilmektedirler.

            Toplam Kalite Yönetimi(TKY) Japon mucizesinin temelinde yatan Yönetim Sistemi modelinin kısaltılmış adıdır.

‘’TS ISO 21001 Eğitim-öğretim kuruluşları - Eğitim-öğretim kuruluşları yönetim sistemleri - Gereklilikler ve kullanım kılavuzu ve TS ISO 29993 Örgün eğitim dışındaki öğrenme hizmetleri - Hizmet gereklilikleri’’ standartları eğitimle ilgili ISO standartlarıdır. Ülkemizde uygulandığı bir eğitim kurumu bilmiyorum. Milli eğitim camiası dahil bu standartlar hakkında çalışma yapan ve uygulayan eğitim kurum ve kuruluşları yok diye biliyorum.

TS ISO 21001 STANDARDININ KAPSAMI: Bu standart aşağıda listelenen durumlar için eğitim-öğretim yönetim sistemi (EKYS) gerekliliklerini kapsar: a) kuruluş öğretme, öğrenme ve araştırma aracılığıyla yetkinlik edinme ve geliştirmeyi destekleme kapasitesini kanıtlama ihtiyacı duyduğunda; b) kuruluş öğreniciler ile diğer yararlanıcıların gerekliliklerinin karşılanmasının sağlanması ve sistemin geliştirilmesi için gerekli süreçler dâhil olmak üzere EKYS’nin etkin uygulanması aracılığıyla öğrenicilerin, diğer yararlanıcıların ve personelin memnuniyetini artırmayı hedeflediğinde. Bu dokümanda yer alan bütün gereklilikler genel amaçlıdır ve tipi, boyutu ve sunma yöntemi ne olursa olsun öğretme, öğrenme ve araştırma yetkinliğini geliştirmeyi desteklemek için bir müfredat (öğretim programı) kullanan her kuruluşa uygulanabilir. Bu doküman, ana faaliyet alanı eğitim-öğretim olmayan büyük kuruluşlar içindeki, mesleki eğitim bölümleri gibi eğitim-öğretim kuruluşlarına uygulanabilir.

            TS ISO 29993 STANDARDININ KAPSAMI: Bu standart, tüm yaşam boyu öğrenme türleri dahil olmak üzere örgün eğitim dışındaki öğrenim hizmetleri için gereksinimleri belirtir (örneğin, dış kaynaklı veya kurum içi mesleki eğitim ve şirket içi eğitim). Bunlar, bir öğrenim hizmeti sağlayıcısı tarafından sağlanan ve öğrenenlerin kendileri için hizmetlerin yanı sıra öğrenciler adına hizmet alan sponsorlara yönelik herhangi bir öğrenim hizmetini içerir. Bu tür hizmetlerin temel özellikleri, öğrenmenin amaçlarının tanımlanması ve hizmetlerin değerlendirilmesi ve öğrenenle etkileşimi içermesidir. Öğrenme yüz yüze, teknoloji aracılığıyla veya her ikisinin bir karışımı olabilir. Öğrenim hizmeti sağlayıcısının, öğrenim hizmetlerine ek olarak ürünler (yani mallar ve hizmetler) sunan bir kuruluşun parçası olduğu durumlarda, bu belge yalnızca öğrenim hizmetleri için geçerlidir. Bu belge, resmi bir eğitim sisteminin parçası olarak öğrenme hizmetleri sunan okullar, kolejler ve üniversiteleri hedeflememektedir, ancak onlar için bir yansıtma ve öz değerlendirme aracı olarak yararlı olabilir.

ISO TARAFINDAN TESPİT EDİLEN 17 SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA HEDEFLERİNDEN DÖRDÜNCÜSÜ EĞİTİMDİR:

HEDEF 4: KALİTELİ EĞİTİM

AMAÇ: KAPSAYICI VE EŞİTLİKÇİ KALİTELİ EĞİTİM SAĞLAMAK VE HERKES İÇİN YAŞAM BOYU ÖĞRENME FIRSATLARINI TEŞVİK ETMEK

ISO tarafından HEDEF 4'ün karşılanmasına yardımcı olacak 540 adet standart hazırlanmıştır. Birçoğunu bilmediğim Türkçeye çevirisi bile yapılmamış bu standartları temin edip inceleyerek ülkemizde uygulanmasını sağlamamız gerekir.

            İnsan ve Kalite Derneği olarak tarihimizde 800 yıl başarıyla uygulanmış Ahilik modelinin başarılı olmasının öncelikle Sistem kalitesine daha sonra da İnsan kalitesine bağlı olduğu kanaatindeyim. Ahilikte Çırak, Kalfa, Usta Unvanlarıyla isimlendirilen, baş başa, birebir ve uygulamalı eğitim modeli Ahilik sisteminin başarılı olmasında en büyük etkendir.

Ahilik ilke ve prensiplerinin yukarıda mantığını anlatmaya çalıştığım ISO standartlarıyla birleştirilip harmonize edilerek zamanımızda uygulanabileceği düşüncesindeyim.

Eğitime yıllarını vermiş ve dertlerini dert edinmiş sizin de dahil olduğunuz eğitimin tecrübeli ve fedakar personeliyle başlangıçta pilot olarak seçilecek Eğitim kurum ve kuruluşlarında sonra da bütün camiada ‘’AHİLİK YÖNETİM SİSTEMİ’’ standartlarının uygulanabileceğine yürekten inanıyorum. Başında Milli olan Eğitimde başarılı olabilmek için öncelikle Eğitim Yönetim Sisteminin oluşturulması ve uygulanması gerektiği kanaatindeyim.

Sevgi, selam ve hürmetlerimle.

26.09.2022 Ankara

Sami ÖZTÜRK

İNSAN VE KALİTE DERNEĞİ BAŞKANI

---